'Beroepsoriëntatie is een woord dat gaat verdwijnen'
#Expeditie #Artikel
Talitha Muusse is keynote spreker, dagvoorzitter en presentator namens haar generatie: de millennials, ook wel generatie Y genoemd. Daarnaast is Talitha de drijvende kracht achter de Energieboot en recent lanceerde ze het bedrijf Blikverruimers: het eerste opleidingsprogramma in Nederland voor Young Professionals die toezichthouder of commissaris willen worden. We praten met haar over wat haar generatie zo uniek maakt, de huidige transitieperiode en de toekomst van het onderwijs.
‘Wat de generatie Y uniek maakt, is dat deze jongeren geheel nieuwe principes voor een samenleving proberen te bouwen. Ze zijn ze zich er in hoge mate van bewust dat de huidige manier van leven botst met wat er mondiaal nodig is en daar handelen ze naar. Deze generatie wordt gekenmerkt door het zelfvertrouwen om hoe je naar de wereld kijkt als uitgangspunt te mogen nemen voor het werk dat je gaat kiezen of het ondernemerschap dat je gaat ontwikkelen. Dat zie je terug op de arbeidsmarkt waar salaris niet meer het allerbelangrijkste is en in het type bedrijven dat deze generatie opricht. Ook in de ideeënwereld en de politiek zijn ze bezig om de principes van de samenleving grondig te herzien en te denken: misschien moeten we wel minder groei hebben als economie en misschien moeten we ons geluk halen uit de kwalitatieve aspecten van onze manier van samenleven.’
De jonge generatie is met nieuwe concepten bezig waarbij wordt gekeken naar de vraag achter bepaalde behoeften van onze tijd en de manier waarop we produceren en consumeren. Een uitdagende en spannende tijd.
‘We streven in Nederland naar harmonie en zien graag dat iedere overgang naar een nieuwe samenleving gladjes verloopt, liefst zonder risico . Maar ik denk dat in zo’n transitiefase, met die nieuwe toekomst voor ogen, collectief bereid moet zijn tijdelijk risico te accepteren. Een groot deel van de mensen wil niet meer vast werken en zoekt andere manieren om hun werk en inkomen vorm te geven. Daar hoort een bepaalde vorm van risico bij .. Het systeem wordt tijdelijk wat instabieler, maar dat is juist goed. Daar zit innovatie, daar zit vernieuwing, daar zit kracht.’
Disruptieve ontwikkelingen nodigen uit tot een mindset waarin mensen continu blijven leren en leergierig zijn. Wat vraagt dat van het onderwijs?
‘Ik denk dat het eerlijkste wat je kunt doen is de jonge generatie vertellen dat zaken als baanzekerheid en een juiste beroepskeuze niet bestaan. Die verantwoordelijkheid is individueel en ligt dus bij jezelf.. Het wordt een illusie dat je je kan oriënteren op een vast beroep dat je de rest van je leven uitoefent. De leidende vragen voor een keuze binnen het onderwijs worden: wie wil je zijn, wat voor persoon ben je, waar ben je goed in, wat is jouw unieke verhaal? Wat word je toegevoegde waarde in dit leven en in deze maatschappij gegeven de grote vraagstukken van deze tijd? Ik denk dat je een goede onderwijsinstelling bent als je leerlingen helpt daar een antwoord op te vinden. Dat vraagt om samenwerking met een heleboel partijen en loslaten dat je mensen aflevert voor een kant en klaar beroep.’
Talitha ziet een duidelijke rol voor het bedrijfsleven weggelegd in de toekomst.
‘Wat je nu ziet, is dat naast het onderwijs samen met bedrijven, ook werkgevers en regio's onderwijscentra gaan inrichten. Dat komt omdat de kloof tussen de opleiding en wat je aan vaardigheden van werknemers verwacht nog te groot is. Voorbereidend onderwijs blijft een belangrijke basis voor je vormende jaren. Maar ik verwacht dat deze publiek-private initiatieven in de toekomst een sterke, aanvullende rol van betekenis krijgen voor de voorbereiding op de arbeidsmarkt. Er ontstaat veel meer samenwerking met het bedrijfsleven en met maatschappelijke organisaties, en leeromgevingen waar je zelf aan kunt deelnemen.’
Nu is het nog moeilijk om een actieve rol te krijgen als docent of begeleider als je niet uit het onderwijs komt.
‘Dat kan bijna niet, want je moet bevoegdheden hebben. We moeten de rol van mentorschap, het helpen van jonge mensen in het ontwikkelen van hun skills en het beantwoorden van hun levensvragen, een groter onderdeel laten worden van het onderwijs. Dan heb je in één keer een grote doelgroep van professionals. Er zijn zoveel mensen die dat willen doen. Je kunt veel meer gebruik maken van de lerende omgevingen die er in de samenlevingen al zijn.
Wat Talitha betreft moeten we zoveel mogelijk van jongeren afblijven. Dat geldt zowel voor het onderwijs als het bedrijfsleven, die vaak te snel ‘vierkantjes en rondjes’ willen maken van hun werknemers.
‘Het lijkt er soms op dat we met de instituties die we hebben gecreëerd de vernieuwing en innovatie die in de verschillen tussen mensen al in de basis aanwezig is plat slaan. Dus ook tegen het onderwijs zou ik zeggen: wees een gids in die levensvragen, maar probeer het niet allemaal te overreguleren en die curricula dicht te tikken. Laat de jongere generatie in al zijn diversiteit en vernieuwingsdrang zichzelf zijn.’
