Praat digitaal met me – over systeemintegratie

Ontmoeting #Energie #Nieuws

Al onze fossiele brandstoffen moeten zo snel mogelijk vervangen worden door wind- en zonnestroom of duurzame warmtebronnen. Een uitdaging op zich, maar de productie en het verbruik daarvan zijn ook nog eens afhankelijk van weersomstandigheden en de seizoenen. Hoe vangen we dat op? Systeemintegratie is de tolk tussen de verschillende factoren en spelers die ervoor zorgt dat ze samen functioneren als één energiesysteem. Een complex geheel, waardoor de energietransitie niet alleen een technologisch vraagstuk is, maar vooral een economische, sociaal-maatschappelijke, juridische en ecologische hersenkraker. Tijd om over de gevolgen daarvan van gedachten te wisselen met afgevaardigden uit bedrijfsleven, onderwijs en overheid.

Want niet alleen moet de transitie efficiënt, adequaat en betaalbaar worden uitgevoerd, de betrouwbaarheid, leveringszekerheid en veiligheid van ons energiesysteem moet ook nog eens op hetzelfde niveau blijven als vandaag. Pallas Agterberg, directeur strategie Alliander, vertelt tijdens een webinar op 28 september onder meer over de rol die digitalisering daarbij speelt in de systeemintegratie.

‘Volledig aan’ versus ‘volledig uit’, die optimalisaties zijn allemaal digitaal
“Het gebruik van duurzame energie zorgt voor een nieuwe dynamiek waarbij het enorm veel uitmaakt op welk moment in het jaar, van de dag of welke plek je een beroep doet op de energiebron. Het gaat niet langer om afname in volume. Waren we bij de fossiele brandstof uitsluitend bezig met het harder en zachter zetten van onze thermostaat, nu werken we met prijssignalen. In nieuwbouwwoningen, de mobiliteit of industrie, overal krijgen we te maken met ‘connected devices’ die digitaal worden aangestuurd vanuit meerdere parameters. Prijs is de belangrijkste, maar ook comfort en duurzaamheid spelen een rol. Dat betekent dat het soms interessant is om machines op volle kracht te laten draaien en om op andere momenten apparaten op een spaarstand of helemaal uit te zetten. Die optimalisaties zijn allemaal digitaal.”

Agterberg meent dat er vooral winst in samenwerking te behalen valt, bijvoorbeeld in de nieuwbouw. Daar ruiken zowel de installatiebranche als de aannemers kansen in het managen van het energiesysteem, alleen werken die nooit samen. Agterberg: “Het probleem zit niet in de techniek of prijsvorming, maar in het vermogen om niet per bedrijf maar als sector tot nieuwe oplossingen te komen.”

Kennishiaat op het gebied van gevoel voor digitalisering
Voor het doorvoeren van alle ontwikkelingen is een hoop denkkracht nodig. Op de vraag of we die voldoende in huis hebben antwoordt Agterberg: “Bedenken hoe we de industrie, bouw en mobiliteit goed aan elkaar linken is ontzettend leuk. Kennishiaten zie ik met name op het gebied van ‘gevoel voor digitalisering’. Beleidsmakers en digitalisering blijken in de praktijk geen voor de hand liggende combinatie te vormen, de Tweede Kamer is daar het sprekende voorbeeld van. En dat terwijl bewindslieden ingrijpende beslissingen moeten nemen. Een groot aandachtspunt.”

Wat betekent digitalisering voor het opleiden van vakmensen en bijscholen van arbeidskrachten?
Harold Veldkamp, directeur Topsector Energie & Digitalisering: “Uiteraard wordt er nu maximaal ingezet op om- en bijscholing op het gebied van digitalisering. Maar de digitaliseringstechnieken zijn zelf ook heel goed in te zetten als hulpmiddel tijdens het werk. Denk aan VR-brillen of augmented reality waarbij monteurs tijdens het uitvoeren van een klus digitaal worden ondersteund.”

Opbrengsten van de break-outgroepen:

• Arnoud van der Zee - learning community TU Delft Smart multi-commodity Energy Systems
  “Hoe kunnen we een balans vinden tussen lokale opslag en aanbod aan het net? Het is belangrijk om door te gaan op de uitdagingen van het huidige energiesysteem met de huidige digitaliseringsuitdagingen, en daarnaast te werken aan de energie van de toekomst. Het instrument dat we inzetten is de proeftuin, zodat je vrij kunt leren en experimenteren. En laten we ook alvast nadenken over hoe we de kennis op de markt brengen, liefst in een eenduidige aansturingstaal voor alle soorten systemen. Dus laten we in een proeftuin doen wat nu nog niet kan en anticiperen op dat dat wat er komt.“
• Marten van der Laan - lector systeemintegratie learning community Hanzehogeschool Energiesystemen & Conversie
  “Het stroomnet in Leeuwarden zit vol, voor zowel productie als verbruik. Dat heeft impact op de aanleg van nieuwe zonneparken, maar ook op uitbreiding van bestaande bedrijven en vestiging van nieuwe bedrijven. Alliander hoopt het probleem op te lossen in 2026, maar die oplossing is van tijdelijke aard. Waar ligt de regie? Geen van de betrokken partijen voelt volledig probleemeigenaarschap. Omdat een businesscase niet rond te rekenen is moet je deze case als een lang termijn ontwikkeling benaderen. Maak er een proeftuin van.”
• Jan Oosting - learning community Hogeschool Arnhem Nijmegen Flexibiliteit
  “IPKW is een bedrijventerrein in Arnhem met een energieleverancier op het terrein, waterstofproductie, een 2 MW-batterij voor opslag en een aantal windmolens die nu gebouwd worden. Hoe kunnen we er met slimme innovaties voor zorgen dat zo weinig mogelijk energie het terrein verlaat richting bijvoorbeeld de netbeheerder? Hoe zorgen we dat deze in de keten van betrokken partijen ontwikkeld worden? Om op dit terrein goede oplossingen te creëren voor de uiteenlopende belangen zijn andere prijsmechanismes en een andere wetgeving nodig. Verder vraagt de case om middelen om te experimenteren en een onafhankelijke speler met voldoende inzicht in de problematiek - bijvoorbeeld een pps als SEECE - die het geheel aanstuurt en opknipt in onderdelen zodat studenten daaraan kunnen werken. Tot slot: don’t boil the ocean; we moeten het behapbaar houden, anders lukt het niet.”
• Simone Maase - projectleider learning community Hogeschool van Amsterdam Data, modelleren & digitaliseren
  “Data, en het daarmee modelleren en optimaliseren van energiesystemen speelt een belangrijke rol bij het versnellen van de energietransitie. Hoe kunnen we de werking van een (hybride) energiesysteem in een gebouw optimaliseren op basis van data? Ook hier geldt: houd het behapbaar. Dataprotocollen, tussencomponenten sluiten niet altijd op elkaar aan. Componenten werken niet altijd als een systeem en reageren daardoor niet goed op elkaar. Er is onderzoek nodig om dat voor elkaar te krijgen. Samenwerking met de installatiebranche is cruciaal. Datagouvernance is een belangrijk onderzoeksonderwerp: dat het past binnen de huidige wet- en regelgeving en dat je transparant bent over wat er met die data gebeurt. Die voorwaarden zijn op niveaus van toepassing: lokaal, regionaal, nationaal en internationaal.”

De film van Neptune Energy is hier terug te kijken.
 

Dit webinar is de derde uit een reeks van vijf waarin de rol van pps’en centraal staat bij groen herstel uit de coronacrisis en op de langere termijn duurzaam transitiebeleid. En wordt aangeboden door Topsector Energie, Katapult, Sociaal-Economische Raad (SER), RVO, en het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.