Potentieel publiek-private samenwerking in beroepsonderwijs in Zuid-Holland nog onvoldoende benut

Pps-activiteiten

Het potentieel van 31 publiek-private samenwerkingsverbanden (PPS’en) die sinds 2011 zijn gestart vanuit het Zuid-Hollandse beroepsonderwijs wordt nog onvoldoende benut voor het realiseren van belangrijke maatschappelijke opgaven zoals energietransitie en zorg, het inspelen op veranderingen in de regionale arbeidsmarkt én de toenemende behoefte aan leven lang ontwikkelen bij werknemers.

Dit blijkt uit een regionale analyse van de ontwikkeling van PPS’en uitgevoerd door PBT op verzoek van de regio. De conclusies zijn opvallend, omdat de meeste van de PPS’en in Zuid-Holland goed blijken te functioneren en hun activiteiten veelal ook zonder subsidie kunnen voortzetten. Om dit potentieel optimaal te benutten, doet PBT een tweetal  aanbevelingen. Allereerst moeten meer nieuwe bedrijven worden aangehaakt. Ook moeten aangesloten bedrijven hun sturende rol in de PPS’en behouden. Deze rol dreigt namelijk minder te worden en is randvoorwaardelijk voor succes bij PPS. Daarnaast is een regierol op provinciaal niveau van groot belang, om een goede afstemming te realiseren met de regionale uitdagingen, de regionale arbeidsmarkt en beleid gericht op versterking van de economie van Zuid-Holland, zoals campusontwikkeling en fieldlabs.

Het rapport “Een sterkere provincie door vernieuwende publiek-private samenwerking in het beroepsonderwijs” is op 7 december 2018 door Beatrice Boots, directeur van PBT aangeboden aan burgemeester van de gemeente Zwijndrecht, Dominic Schrijer namens de opdrachtgevers. Schrijer, vice-voorzitter van de werkgroep human capital van de EBZ: “Het rapport is één van de bouwstenen voor de human capital agenda Zuid-Holland die door de EBZ wordt ontwikkeld. Twee van de hoofdconclusies uit dit interessante rapport zijn dat leven lang ontwikkelen beperkt van de grond komt en dat de betrokkenheid van industriële bedrijven bij beroepsonderwijs beter kan. Onze doelstelling is om dat te veranderen.”

PBT onderzocht op verzoek van de Economic Board Zuid-Holland (EBZ), de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag (MRDH) en de “Next Education Group” vanuit de  Roadmap Next Economy, de verbeter- en doorontwikkelingsmogelijkheden op het niveau van de PPS’en en de provincie Zuid-Holland als geheel.

Boots: “Deze analyse laat zien dat het goed gaat met de PPS’en in Zuid-Holland, maar ze kunnen nog veel meer impact krijgen als alle partijen in Zuid-Holland er op sommige punten nog een tandje bijzetten! Er is tot dus ver in Zuid-Holland minder oog geweest voor het potentieel van deze samenwerkingsverbanden, terwijl de arbeidsmarkt er juist in deze provincie zo hard om vraagt. Uit de analyses die we voor diverse regio’s hebben gemaakt, blijkt hoe sterk de situatie per regio in Nederland verschilt. Het maakt wel duidelijk dat PPS’en bijdragen aan de vernieuwing, kwaliteit en aantrekkelijkheid van het onderwijs in technologie, zorg en ict en meer instroom in deze opleidingen. Ze voorzien ook direct in de behoeften van bedrijven aan goed opgeleid personeel. Dat is in de huidige krappe arbeidsmarkt natuurlijk van steeds groter belang. Voor alle bestaande PPS’en geldt wel dat ze nog beter benut kunnen worden voor de beoogde doorbraak in het realiseren van leven lang ontwikkelen voor werknemers in een snel veranderende arbeidsmarkt.

Bijlage: achtergrondinformatie

Insteek van het onderzoek was de voortgang van de PPS’en in de provincie Zuid-Holland in beeld brengen. Dit is gedaan door te analyseren wat er goed gaat en succesfactoren en best practices op het gebied van publiek-private samenwerking in het beroepsonderwijs op te sporen. Ook is nagegaan of er witte vlekken bestaan tegen de achtergrond van de ontwikkelingen in de regionale economie en arbeidsmarkt en regionale speerpunten en uitdagingen, zoals de Roadmap Next Economy n de speerpunten van de Economic Board Zuid-Holland (EBZ), én waar versterking mogelijk en wenselijk is. Daarnaast is een advies uitgebracht over verbetermogelijkheden op het niveau van de PPS’en, hoe de provincie Zuid-Holland beter gebruik kan maken van het PPS-concept en over de mogelijkheden om kansrijke aanpakken op te schalen.

Het expertteam vanuit PBT heeft voor haar onderzoek gesproken met een groot aantal betrokkenen van overheden, mbo- en hbo-onderwijsinstellingen en projectleiders van de PPS-initiatieven over de PPS-ontwikkeling tot nu toe en over kansen voor versterking van die ontwikkeling en vergroting van de impact.

Samenvatting van de conclusies en aanbevelingen

Ontwikkeling: er zijn 31 gesubsidieerde PPS’en in het beroepsonderwijs in Zuid-Holland onderzocht, 27 vanuit het mbo en 4 vanuit het hbo. Dit aantal PPS’en is een stuk hoger dan de andere regio’s die PBT onderzocht. Met het merendeel gaat het goed, ze hebben veel impact en voor zover ze een tijdelijke subsidie ontvingen van het Rijk hebben de meesten ook na de subsidieperiode een reëel perspectief op een duurzaam voortbestaan, al is het voor veel PPS’en nog te vroeg om daarover al uitspraken te doen.

Focus: de PPS-en zijn gestart vanuit een brede agenda: onderwijs (innovatie vorm en inhoud; hybride onderwijs; doorlopende leerlijnen), arbeidsmarkt (tekorten; imago van de sector/branche; instroombevordering; leven lang ontwikkelen) en innovatie (opdrachten, aansluiting bij nieuwe ontwikkelingen in het werkveld). Er is bij de Zuid-Hollandse PPS’en relatief weinig aandacht voor internationalisering en het betrekken van kwetsbare groepen.

Positionering: het Zuid-Hollandse PPS-landschap is redelijk dekkend, zowel in relatie tot de regionale uitdagingen (zoals de zgn. “transitiepaden” van de roadmap Next Economy en de economische speerpunten van de EBZ), als in relatie tot de regionale arbeidsmarktdynamiek die naar voren komt uit CBS-cijfers. Maar er is nog ruimte voor meer PPS’en, bijvoorbeeld op het gebied van energietransitie en zorg, en voor initiatieven gericht op sectoren met relatief veel vacatures (en/of tekorten). Alvorens nieuwe PPS’en te starten zou er echter eerst gekeken moeten worden naar opschaling van en verbindingen tussen bestaande PPS’en.

Partnernetwerk: er staan in vergelijking met andere regio’s opvallend weinig industriële bedrijven in de top van de ranglijst van partners in de Zuid-Hollandse PPS’en. De Randstad is wat betreft bedrijven relatief gevarieerd, en tevens geografisch minder geconcentreerd, internationaler georiënteerd en regionaal minder verbonden. Het percentage commerciële bedrijven is met 53% lager dan in andere regio’s die PBT eerder onderzocht. Geadviseerd wordt om de organisatiegraad van het bedrijfsleven in Zuid-Holland te stimuleren rond de regionale speerpunten en arbeidsmarktknelpunten, om daarmee ook de interactie met het onderwijs aan te jagen.

Verduurzaming, consolidatie en opschaling: de Zuid-Hollandse PPS’en moeten niet alleen letten op het verduurzamen van de onderwijsproducten, maar ook op het in stand houden van het organiserend vermogen van de PPS en het gedeeld eigenaarschap met bedrijven als voorwaarde voor blijvende vernieuwing. PBT adviseert om het organiserend vermogen van PPS’en te behouden, en de functionaliteit en impact, en daarmee de duurzaamheid, te vergroten door het combineren van leren, werken en innoveren. Dit kan in zogenaamde learning communities, maar ook door campusontwikkeling. In de toekomst kan ook internationalisering en het gebruik van nieuwe EU-programma’s perspectief bieden op verduurzaming.

Leven Lang Ontwikkelen (LLO): activiteiten op het gebied van leven lang ontwikkelen komen vanuit de Zuid-Hollandse PPS’en ondanks expliciete doelstellingen op dit gebied maar beperkt van de grond (overeenkomstig het landelijk beeld). De stimulering van de vraag naar LLO door het Rijk en door andere overheden kan kansen bieden voor PPS’en. Maar een optimaal gebruik van de al opgebouwde PPS-opleidingsinfrastructuur vereist een betere articulatie van de opleidingsbehoefte bij werkgevers en werknemers.

Impact en schaal: er zou in de komende vijf jaar in Zuid-Holland toegewerkt moeten worden naar meer regie op provinciaal niveau bij het verduurzamen en opschalen van PPS’en en stimuleren van verbindingen tussen alle publiek-private verbanden in het regionale ecosysteem (waaronder de fieldlabs en campussen), echter zonder de autonomie van onderwijsinstellingen bij het vormgeven van PPS-initiatieven in te perken. De bestaande “Next Education Group” van onderwijsinstellingen op mbo- en hbo-niveau die is ontstaan vanuit de Roadmap Next Economy kan hierin ook een goed vertrekpunt vormen.

Klik hier voor de volledige regio-analyse Zuid-Holland 2018.

Klik hier voor een overzicht van de meer dan 150 PPS’en in Nederland (Katapult netwerk).

Voor vragen kunt u contact opnemen met: Thomas Boekhoud, tel. 06-14319165.